In gesprek met… Stuifzand
Lisette Stuifzand
Tekst en fotografie (tenzij anders aangegeven): Mélanie Struik
Bij binnenkomst in het atelier van beeldend kunstenaar Lisette Stuifzand in het gebouw Kunstgreep 95 – een kunstenaarsenclave aan de Prinsegracht in Den Haag – raak ik meteen gefascineerd door een aantal van haar werken die daar hangen. Wat zie ik: bijna dromerig, omfloerst werk van vooral geometrische vormen die allemaal iets te maken blijken te hebben met onze leefomgeving. Niet de meest tot de verbeelding sprekende zaken als een parkeergarage, politiehokjes bij ambassades of lege gebouwen zijn het onderwerp, maar Lisette transformeert deze plekken tot bijna meditatieve werken die je anders leren kijken naar de alledaagse omgeving. Anders gezegd: zij maakt het alledaagse onalledaags.
Lisette Stuifzand, Home 4, acryl op doek, 70 × 105 cm
“De inspiratie voor de werken uit de serie Home komt bij mij uit de achtertuin. Het pand werd gerenoveerd en daarom hing er een groot steigerdoek voor. Ik stond op een avond buiten, er was een volle maan die daar een prachtig licht op liet schijnen en tegelijkertijd scheen vanachter het doek het licht dat op de verschillende verdiepingen aan was. Op elke etage gaf dat – vanwege de aard van het licht, van warm naar oranje/geel neigend tot een meer koud blauw licht – een heel ander sfeer. Dat is wat ik zag en dat is wat ik hier heb geschilderd. Het is dus gewoon bouwdoek dat in dit werk als een transparante laag stof een bijzondere uitdrukking krijgt.”
Lisette Stuifzand, Home 5, acryl op doek, 50 × 40 cm
“Zo gaat het meestal: ik kom ergens langs en ineens ontdek ik de schoonheid daarvan. De inspiratie voor de series Megastores en Parking kreeg ik ook bij toeval. Ik bracht mijn zoontje weg naar een partijtje en moest daarvoor naar de Megastore in Den Haag. We kwamen binnen via een gedeelte waar aan weerszijden van het schemerige gangpad de winkels plaats hadden gemaakt voor leegstaande ruimtes. De schuifdeuren sloten achter ons als in een griezelfilm. De ruimtes waren ontdaan van scheidingswanden en decoratieve elementen. Het beetje licht kwam van noodverlichting en hier en daar wat ramen. Toen zag ik het. Het licht van buiten, wat hier en daar een lichtstreep op de vloer gaf en de noodverlichting die zorgde voor weerspiegeling in de etalageruiten, vormden samen een lijnenspel. Door licht, schaduw en weerspiegeling ontstonden op die manier compleet nieuwe ruimtes voor mij. Ik dacht toen ‘dit is misschien wel wat’ en kwam terug om een serie foto’s te maken. Niet dat ik er dan meteen iets mee ga doen, maar in mijn hoofd ga ik er wel al mee aan de slag. Soms duurt het overigens nog wel een jaar voor ik er echt iets mee ga doen.”
‘Ik hou me bezig met contrasten en creëer er nieuwe werkelijkheden mee’
Lisette pakt haar laptop erbij en gaat op haar website naar het werk Megastores 11 (zie hieronder). “Ik ben gefascineerd door wat contrasten van licht en schaduw en weerspiegelingen teweegbrengen. In dit werk kijk je bijvoorbeeld direct tegen een etalageruit aan. Je ziet de ruimte die erachter ligt: de ramen die zich daar bevinden geven een uitzicht naar buiten maar zorgen ook voor lichtinval. Dat licht bereikte ook de etalageruiten die zich achter mij bevonden die daardoor op hun beurt weerspiegelden in de etalageruit voor mij. Normaal loop je er misschien gewoon langs maar als je echt goed kijkt zie je voor, achter, binnen en buiten allemaal over elkaar. Zo bezien ontstaat er een nieuw beeld wat mij triggert.”
Lisette Stuifzand, Megastrores 11, acryl op doek, 80 × 60 cm
“Dat had ik ook met de politieposten die voor – bijvoorbeeld – ambassades staan, die hokjes op poten. Ik werkte toen in Scheveningen waar ik sportlessen gaf en deed de ‘sightseeing’toer. Dan kom je door een mooie omgeving met van die monumentale panden waar dan soms zo’n lelijk politiehokje voor staat ter beveiliging van dat pand. Ze lijken allemaal op elkaar, het zijn prefab-huisjes met spiegelramen, en ook dat witte prefab-materiaal glanst. Daarin wordt de omgeving weerspiegelt of je ziet een zweem daarvan waardoor het wit van het huisje onderbroken wordt en je de omgeving gespiegeld krijgt. De huisjes krijgen zo door de weerschijn van hun omgeving toch een eigen identiteit. Ik maakte deze serie foto’s op het moment dat het had gesneeuwd. De witte wereld zorgde ervoor dat de contrasten in kleur op de politiehuisjes beter tot hun recht kwamen.
Het leek me verstandig om de politie te vragen of ik de hokjes mocht fotograferen. Ik moest doorgeven waar en wanneer ik dat wilde doen en kreeg de toestemming op papier. Toen ik fotografeerde bij de Amerikaanse ambassade kwam er een politie-auto langsrijden en vroeg een agent mij ‘wat ben jij daar aan het doen?’ Ze hadden niet doorgekregen dat er een dame was die foto’s van de hokjes wilde maken. Ik kon gelukkig mijn toestemming op schrift laten zien.”
Lisette Stuifzand, Politiepost 13, acryl op doek, 24 × 18 cm
“Op mijn schilderijen figureren geen mensen. Van mensen kun je hele mooie schilderijen maken maar daar gaat het bij mij niet om. Daarom zijn de ruimtes leeg, dan kun je er zelf een invulling aan geven, alsof jij daar loopt. Met mensen erbij zou je kunnen zien wanneer dat is en dat wil ik niet, dat wil ik openlaten. Het gaat mij puur om de reflecties en de nieuwe ruimten die deze opleveren. Dat je, als je ergens langsloopt, nieuwe werkelijkheden kunt zien. Als je daar mensen in laat figureren dan trekt dat de aandacht in plaats van de nieuwe ruimten.
Toen ik zo’n vier á vijf jaar was zei ik dat ik huizen wilde bouwen. Ik wilde niet de stenen op elkaar leggen, ik wilde ze tekenen. Ik wist niet dat je daarvoor ook architect kon worden, dat kende ik niet. Vanaf mijn achtste jaar wist ik dat ik later wilde tekenen. Het werd dus de KABK in Den Haag. Eerst heb ik een jaar mode gedaan maar ben toen toch overgestapt naar de vrije richting. Terugkijkend op de academiejaren is mijn conclusie dat het eigenlijk niet uitmaakt welke richting je kiest, het heeft altijd te maken met vorm, kleur, compositie en materiaalbehandeling. Het gaat erom dat je leert kijken.”
Lisette voor werk waar ze nu mee bezig is
“Ik ben nu bezig met een serie over kassen waarvoor ik de foto’s maakte in de Hortus Botanicus in Leiden. Nu zit er toch levend materiaal in mijn werk.” Lisette lacht en legt mij staand voor het schilderij uit wat ik zie en hoe ze werkt. “Ook hier gaat het om de weerspiegeling in het glas. Met een foto als referentie zet ik mijn beeld eerst in potlood op het doek, daarna ga ik bepalen waar het licht en donker komt en geef ik de contrasten aan. Dan geef ik eerst de donkere gedeeltes aan en de grote vormen en daarna de lichte delen. Dan zet ik het donkercontrast grof op en werk ik de details uit over het geheel.”
Lisette Stuifzand, Greenhouse 3, acryl op doek, 60 × 40 cm
“Ik schilder in meerdere lagen. Eerst schilder ik dat wat zich in de kas afspeelt, daarna geef ik de scheiding tussen binnen en buiten aan, daarna de weerspiegeling in het raam van dat wat erbuiten staat en tot slot dat wat ook echt buiten staat. Zo werkend creëer ik contrasten door te spelen met transparante en dekkende kleuren: titaniumwit is dekkend, maar zinkwit weer veel transparanter. Op deze manier komt er meer diepte in het werk. Het is overigens niet altijd makkelijk om al die lagen uit elkaar te houden. Soms is het even chaos en schilder ik per dag niet meer dan 10 cm2. Ik moet soms ook even stoppen, wat gaan lopen of gaan fietsen. Het overkomt me ook wel dat ik dan nog zó in mijn concentratiebubbel zit dat ik nog even ‘wakker’ moet worden en met groene vingers ergens aankom.”
Lisette werkt met acrylverf om die gelaagdheid te bereiken. Acryl heeft de eigenschap dat het snel droogt. Ze brengt haar verf steeds dun op waardoor de aangebrachte laag snel droogt en ze weer door kan werken. “Bij olieverf kun je op het doek in de verf mengen doordat de verf veel langzamer droogt, maar ik heb te weinig geduld daarop te wachten voordat ik er weer een andere laag op kan zetten. Ik heb altijd muziek op. Mijn opa en oma hadden een café en daar maakte ik als kind mijn huiswerk. Ik zat dus altijd bij concentratiewerk in de reuring, ben dat gewend geraakt en ik vind het daarom moeilijk om in stilte in mijn concentratie te komen. De muziek helpt mij daarbij.”
Lisette legt me uit hoe ze te werk gaat
“Ik werk altijd in series. Elk werk binnen de serie krijgt een nummer. Het aantal werken per serie wisselt. Van de serie Treinen heb ik er zo’n 30 gemaakt, van Parking zo’n 10 en van de Politiehuisjes 30. Maar de serie Auto’s in de regen maar drie of vier. Mijn laatste serie heet Greenhouse. Ik ben nu met het vierde werk binnen deze serie bezig en weet nog niet hoeveel het er uiteindelijk gaan worden.”
Lisette Stuifzand, Laan van NOI, acryl op doek, 100 × 70 cm
“Ik ben zeker vijf dagen per week op mijn atelier. Schilderen is voor mij meditatie al ervaar ik dat ook als ik de was opvouw. Daarnaast werk af en toe ik in een café – de geschiedenis herhaalt zich – en ik geef soms groepslessen op een sportschool. Ik hou van knallen, heb energie en als ik aan het sporten ben, wordt mijn hoofd leeg. Ik heb ook workshops op scholen gegeven maar daar moet je wel voor in de wieg gelegd zijn want orde houden is niet mijn sterkste kant. De docenten wilden vaak snel resultaat zien, terwijl dat voor mij niet de focus was. Ik wilde de kinderen spelenderwijs laten kennismaken met materialen en ze de vrijheid geven om te experimenteren.”
Lisette Stuifzand, Home, acryl op doek, 100 × 80 cm
Lisette brengt haar werk onder de aandacht via sociale media en Kunstuitleen Voorburg. Daarnaast is ze lid van kunstenaarsvereniging Pulchri in Den Haag en organiseert ze zelfstandig exposities. Dit doet ze bijvoorbeeld in haar atelier of in tijdelijk leegstaande panden. Zo exposeerde ze vorig jaar in KV02 tegenover het Mauritshuis, een unieke en bijzondere locatie. “Voor mij is het resultaat waardevol, maar de weg ernaartoe, het ontdekken, voelen en vormgeven, is net zo belangrijk omdat het mijn creatieve visie vormgeeft. Mijn plannen voor het komend jaar? Mijn werk meer onder de aandacht gaan brengen bij een breder publiek.”