In gesprek met… Markveldt

Hans Markveldt

Hans Markveldt schildert en fotografeert zinnenprikkelende composities. Bij voorkeur van stoelen, bloemen en vrouwelijke (half)naakt modellen. Deze kunstenaar van de maand heeft duidelijk oog voor schoonheid en sensualiteit. Wij spraken met hem over de rol van aantrekkingskracht, zijn liefde voor de kunst, en het dagelijks leven.

Bij aankomst verwelkomt Markveldt ons hartelijk in zijn royale bovenwoning, met aangrenzend zijn atelier. “Dit is mijn ‘penthouse’, welkom! Ik woon al een eeuwigheid in dit pand.” Aan de muren van het lichte woonvertrek hangen diverse schilderijen en foto’s. Onder meer van fuchsia kleurige bloemen die zijn afgedrukt op een diep donkere aluminium plaat. Het werk blijkt gemaakt door de heer des huizes met de grootste precisie voor belichting, waardoor het net een schildering lijkt.

In het ruime atelier zien we meer schilderijen, deels in wording, en schilderattributen. Wat opvalt is de aanwezigheid van vele (zwart-wit) foto’s. Prachtige vrouwelijke sfeerimpressies. Ze liggen op een tafel en hangen aan de wand. Samen met vierkante witte briefjes. Waarop in een consistent en sierlijk handschrift, korte technische beschrijvingen en suggesties voor eventuele verbeteringen te lezen zijn. Informatie over de foto die is genomen, of flarden van een idee wat ermee te doen, staat er met potlood op geschreven. Huize Markveldt staat zeer duidelijk in het teken van inspiratie, creativiteit en zijn toewijding aan de schone kunsten.

Markveldt voorziet ons aan de eettafel van een kopje ‘moderne kruidenthee’. Een perfecte plek om ons gesprek te kunnen voortzetten. Plots krult een pluizige staart omhoog, tussen een gordijn vandaan. “Niet schrikken hoor. Dat is de poes van de onderburen. Die zijn aan het verbouwen. Het arme beest komt daarom af en toe even schuilen in mijn woning. En ik stuur haar natuurlijk niet weg.”

Hoe zag je (professionele) leven er tot nu toe uit?

“Ik ben geboren in Den Haag. Op mijn zeventiende ben ik gestart aan een opleiding tot reclameborden schilder, voor bioscopen. Ik vond ze gewoon machtig mooi; die borden wilde ik maken! Deze opleiding heb ik afgemaakt, maar kort daarna stopte de handmatige vervaardiging, het ambacht waarvoor ik had geleerd. Ik heb toen twee jaar huizen geschilderd. Niks voor mij. Mijn oude leraar adviseerde mij om door te leren. Zodoende heb ik aan de Academie voor beeldende vorming in Amersfoort gestudeerd. In 1979 studeerde ik af. Ik mocht toen een van mijn schilderijen tentoonstellen in het paleis van Amsterdam, het laatste jaar dat Juliana daar Koningin was. Ik zal het er even bij pakken”. Wij zien een werk van, nota bene, een deurpost, een stuk plint en een strookje gordijn. Een sterk wit beeld, met een rood accent. Een zeer speelse compositie.

Markveldt vertelt dat hij nadien een poosje muurschilderingen maakte, onder andere in instellingen en zorghuizen. “Ik vond dit leuk om te doen en bleek een klik te hebben met de bewoners en kon toch afstand houden. Hierdoor heb ik uiteindelijk jarenlang meegedraaid als begeleider in zo’n huis voor mensen die lijden aan schizofrenie. Dit deed ik naast het maken van mijn kunst. Het was een mooie afwisseling; het ‘heftige’ van de zorg, en het kalmerende van het schilderen. Ik ben er nu officieel weg, met pensioen, maar als vrijwilliger neem ik nog steeds een paar keer per maand een groepje bewoners mee om te zwemmen, zodat ze er even uit zijn. Even er uit zijn, dat is belangrijk voor iedereen.”

Je maakt van vrouwen esthetisch prachtige schilderijen. Onze vraag aan jou is: wanneer is een vrouw mooi?

“Dat is een moeilijke vraag. Het is in feite een ervaring, een waarneming. Het genieten van een bepaalde observatie. Het is ook heel persoonlijk. Maar ik vind een belangrijk element toch, dat een vrouw aandacht aan zichzelf besteedt. Door bepaalde details toe te voegen. Bijvoorbeeld iets leuks in haar haar, of aandacht te hebben voor kleding, dat vind ik schoonheid. Ik zag bijvoorbeeld gisteren een vrouwelijke kennis. Die maakte ik een compliment over haar gele haarband. Het kleurde ontzettend mooi bij haar groene jas. Daar kan ik van genieten. Dan denk ik: ‘wauw, wat mooi’. Het was duidelijk met aandacht gekozen. Maar om nou te zeggen: dat maakt een vrouw mooi en dat niet, nee. Zo’n definitie kan ik niet geven. Het is wat dat betreft echt een ervaring. Maar het vrouwelijk lichaam, an sich, vind ik ook erg mooi. De glooiende vormen, het licht wat erop weerkaatst, de slagschaduwen die je erop kan zien, het zachte en het mysterieuze. De vrouw heeft veel verschijningsvormen en meer aantrekkingskracht voor mij dan een man. Mannen zijn hoekiger. Ik heb niks met mannen. Begrijp me niet verkeerd, ik vind mannen ook prettig gezelschap, maar absoluut niet aantrekkelijk om naar te kijken en daarom inspireert het mij artistiek gezien niet.”

Wat is de rol van aantrekkingskracht in jouw werk?

“Aantrekkingskracht is in artistiek opzicht voor mij heel belangrijk. En daarmee bedoel ik, dat ik me aangetrokken moet voelen tot een onderwerp of voorwerp dat je neerzet in je werk. Ik bent toch makkelijk een maand bezig met een schilderij. Dan is het wel belangrijk dat het beeld je blijft interesseren, anders verlies je de focus en aandacht om het tot zijn recht te laten komen. Die interesse is overigens niet voorbehouden aan alleen vrouwen. Die ‘aantrekkingskracht’ voel ik ook sterk bij bepaalde bloemen en stoelen.”

Het valt op dat je vrij vaak de ontblote boezem weergeeft? Waarom?

“Een boezem, of ook wel gewoon: borsten, vind ik gewoon een bijzonder en sensueel onderdeel van het vrouwelijk lichaam. Altijd al gevonden. De rondingen, met zachte lijnen.”

Zijn je schilderijen alleen sensueel? Of ook erotisch?

“Oh nee, onder geen beding erotisch. Mijn werk heeft niets met erotiek te maken, maar met schoonheid. En het vrouwelijk lichaam is, als gezegd, sensueel. Het is iets heel puurs. Maar het lijkt alsof men er niet aan toe is. Hang je een naakt op, bijvoorbeeld in de Kunstuitleen, dan hoor ik toch wel vaak: ‘Sorry Hans, maar men wil geen compleet naakt in de huiskamer ophangen.’ Ik vind dat van een andere wereld. Zonde. Het is jammer. Want je kan er ook anders mee om gaan. Naakt is niet iets om je voor te schamen, of opgelaten bij te voelen. Het doet me denken aan de prachtige fresco’s in de Sixtijnse Kapel. In de originele versie in de Renaissance waren dat ontblote lichamen.

Later is er een lapje overheen gemaakt, om het geheel te kuisen. Waarom? Wat proberen we te verbergen? Weet je trouwens dat het vooral vrouwen zijn die mijn werk waarderen? Alsof ze er een soort van ‘empowerment’ uit halen. Het zijn de mannen die gêne lijken te voelen om vrouwelijk naakt publiekelijk te waarderen. Voor mij blijft dat laatste onbegrijpelijk.”

Hoe krijg je een model in de juiste pose?

“Ik hou niet van gearrangeerd. Uiteraard bereid ik wel voor wat ik ongeveer in beeld wil krijgen. Maar vaak ontstaan de beste foto’s op onverwachte momenten. Ik zoek altijd naar een bepaalde rust die eigenlijk alleen een vrouw uitstralen, een soort van sensuele rust. Dat leg ik dan vast.” Marktveldt vertelt dat het van belang is om een model op haar gemak te laten voelen.“Ik zet de radio zachtjes aan op de achtergrond, en vermijdt tijdens het fotograferen direct oogcontact. Oogcontact is dwingend en werk verstorend. Het werkt voor mijn schilderijen het beste wanneer het model ietwat kwetsbaar is, een beetje in zichzelf gekeerd is. Een soort van ‘wachtpose’ aanneemt; de pose wanneer je denkt dat niemand naar je kijkt.”

“Daarom wil ik dat een model zich eigenlijk niet met mij bezig houdt. Er moet niet teveel verstoring zijn, zeker geen onderlinge interactie. Alleen zijn met het model werkt doorgaans het beste, zodat ze niet kan worden afgeleid.” Met zijn aanpak schept Markveldt als het ware ruimte voor de kijker om een eigen -intieme-ervaring met het schilderij te krijgen. Voor een ongestoorde observatie van een esthetisch oogstrelend en sensueel geheel.

De schilderijen van Markveldt zijn op een of andere manier alsof je met ingehouden adem naar een prachtig vogeltje kijkt die stilletjes in zijn veertjes zit te pikken. Die je niet wil storen, om ‘het moment’ niet te verpesten. Of als een kindje dat een liedje aan het zingen is. Waarbij je soms even doet alsof je het niet hoort, om het gewoon maar zijn gang te laten gaan.

Hoe komt een schilderij tot stand?

“Nadat de foto’s zijn gemaakt druk ik ze af, en start ik met de compositie. De compositie is heel belangrijk. Het is een kwestie van schuiven, en kijken. Waar zet ik het model neer? Ik gebruik daarvoor Photoshop. En vervolgens bepaal ik de omlijstende (achtergrond)kleur. Ik werk met olieverf. De kleur is sterk van invloed op de sfeer van het schilderij. Ik wijzig heel af en toe de tint, omdat het toch anders moet zijn.”

Wat zijn je voornaamste bronnen van inspiratie?

“Het Nederlands danstheater. Er is altijd lekker veel ruimte om de voorstelling heen. En verder Giorgio Morandi en Edward Hopper.”

Je schilderijen zijn ook wat stemmig, klopt dat?

“Ja. Zo zie ik ook het leven. Stemmig, met een licht accent op de voorgrond. Dat komt tot uiting in mijn schilderijen en foto’s. Ik luister ook graag naar wat stemmige muziek, zodat mijn gevoel nog meer wordt aangesproken tijdens het werken en ik deze in het beeld kan vastleggen.”

Werk je altijd op muziek?

“Ja. En trouwens, muziek zie ik als de ‘hoogste’ kunstvorm. Je krijgt er namelijk direct een gevoel bij. Het komt ‘binnen’. Natuurlijk spreekt niet alle muziek iedereen aan, mij ook niet.” We vragen hem naar een voorbeeld van de muziek die hij graag luistert tijdens het schilderen, waarna Markveldt de CD ‘Industrial silence’ van Madrugada aan zet. Het is ruimtevullend, donker, opzwepend en levenslustig tegelijk. Het beeld van een Markveldt die ijverig aan het schilderen is, is niet moeilijk erbij in te beelden.

Is kunst een tegenwicht voor de dagelijkse realiteit?

“Nee, het is geen tegenwicht. De kunst is ernaast. Ik schilder ’s avonds. Overdag doe ik ervaringen van het leven op. En tegen de avond heb ik dan alles beleefd. En dan is het tijd voor werk: schilderen.”

Wij verlaten geïnspireerd het pand. En voelden ons extra bijzonder, als vrouw, in het gezelschap van deze veelzijdige kunstenaar die de sensualiteit en schoonheid zo puur kan uitbeelden en laten ervaren. Wij genoten. U hopelijk ook van dit verslag. In oktober is Markveldt Kunstenaar van de Maand. In de Kunstuitleen hangen daarom extra door de kunstenaar ten toon gestelde schilderijen. Kom tot zien, en graag tot leen! In november exposeert Hans Markveldt in Apeldoorn.

Tekst en foto’s: Anne Schaap en Margreet Lont, oktober 2017