In gesprek met … Gerritsma

Marijk Gerritsma

Marijk Gerritsma is een kunstenaar die beschikt over de gave om haar verwondering over de vergankelijkheid van de natuur en imposante gebouwen om te zetten in “monumentale” beelden. Ze heeft oog voor licht en donker, ritme en spanning. Altijd met een kenmerkende finishing touch in de presentatie. Marijk vertelt in dit interview over haar bronnen van inspiratie, haar werk en avontuurlijke toekomstplannen. Maak kennis met deze kunstenares van het monumentale: Marijk Gerritsma.

In haar lichte atelier aan een Leidse gracht, waar ze tot voor kort schilderlessen gaf, staan we te kijken naar wat ooit een vogel was. Op een dun houten plankje zijn de vleugels van een vogel vastgespijkerd. Alsof de vogel voor het laatst zijn vleugels spreidt.

Waarom spijker je de vleugels van vogels vast?
“Ik maak vogelboeken. Als ik een dode vogel op straat tegenkom dan knip ik de vleugels er vanaf. In heb altijd een snoeischaar en een zakje bij me. Daarna begraaf ik de romp van de vogel. Ik laat de vleugels thuis eerst een paar weken staan, op een plankje gespijkerd. Zodat het “leven” eruit kan trekken.”

Vind je dat niet vies?
“De eerste keer is het wat vies en vreemd, maar je went eraan.” Gerritsma trekt een lade open van een ijzeren kast waarin een aantal vogelboeken liggen en slaat eentje open. Op iedere, spierwitte, pagina staat een unieke afdruk in gitzwarte inkt. “Kijk, dit is een zilvermeeuw, met lange vleugelpennen. En dit is een kraaitje: van zijn grote veren tot de kleine pluizige. Het is de complete vleugel.” Ze klapt het boek nu voorzichtig dicht en haar blauwe ogen kijken me nu aan, waarop er een lach verschijnt op haar gezicht. “Het is een monumentje. Om het leven van de vogel te gedenken.”

Dit vogelboek, als eerbetoon aan vogels, dieren die velen van ons zo leuk vinden, laat je niet zomaar los. Wat bijzonder om het leven van een dier zo te gedenken en er niet argeloos aan voorbij te gaan. Door hem in inkt vast te leggen. En waarom vinden we eigenlijk het afknippen van vleugels “vies”? Het zijn van dit soort vragen die opkomen als je met een kunstenaar als Marijk spreekt. Het “reset” even je geest en dwingt je om even te kijken door een andere bril, die je blikveld verruimt.

Marijk, hoe heb je besloten dat je kunstenaar werd?
“Ik heb eerst de PABO gedaan, want mijn vader zat ook in het onderwijs en die zei: dat is een goede baan voor je. Maar na een paar jaar begon het toch te kriebelen. Dat kwam niet uit het niets. Als kind zat ik ook altijd al te tekenen, net als mijn zusjes trouwens. Toch was het uiteindelijk een proces van ruim twee jaar voordat ik de stap maakte naar de KABK (Koninklijke Academie van Beeldende Kunsten in Den Haag). Ik heb daar geen spijt van gehad.”

Wat kenmerkt het thema in je werk?
“Mijn werken zijn altijd te herleiden naar de bron. Ik zet niet een streep hier en een veeg daar. Nee, het start met de natuur. Kijk bijvoorbeeld dit schilderij van de wilg. De takken hangen kronkelend naar beneden. Wat ik heb gemaakt is weliswaar een interpretatie, maar het start met een echt beeld, bijvoorbeeld op een foto die ik in de natuur maak. Vervolgens zoek ik welk gedeelte ik wil gebruiken. Zo maak ik de compositie.”

Ben je graag in de natuur?
“Ja, heel graag. En het verveelt me eerlijk gezegd nooit. Mijn man zegt wel eens: ga je alweer hetzelfde rondje lopen, buiten? Ik zeg dan: ja, weer hetzelfde rondje!” (Marijk lacht). “Maar weet je wat, het is iedere keer anders, fascinerend. De natuur is altijd in beweging en schaduwen vallen op een verrassende manier op de grond. Want het licht is veranderlijk. Ik kijk daar met verwondering naar. Kijk bijvoorbeeld eens naar deze prachtige schaduw op de salontafel. Dat intrigeert mij.”

Welke kunstenaars inspireren je?
“Ik houd van monumentaal werk. Wat dat is? Grote lijnen, grote vormen. Morandi is mijn voorbeeld. Zijn biografie was ook prachtig. Hij beschrijft zo treffend hoe hij de wereld “ziet”. Hij is dus ook nog eens begenadigd schrijver. Ik heb er van genoten: tip!”

Dat Marijk het monumentale omarmt spreekt uit haar werk. Al bladerend door fotoboeken van schilderijen die ze maakte in haar carrière stuiten we op een boerderij. Je voelt de zwaarte van het bouwwerk en zijn omgeving.

Dit schilderij van de boerderij is eigenlijk ogenschijnlijk simpel; het is een boerderij op een helling. Maar toch raakt het je. Hoe komt dat?
“Ik ben altijd op zoek naar die spanning.”

Wat is dat: spanning in een kunstwerk?
“Het is eigenlijk dat je oog rond kan blijven zwerven. Dat je niet uitgekeken raakt. Dat bereik je bijvoorbeeld door een zwart vlak te zetten onder de bodem van een huis: daar trekt je oog dan naartoe.” Marijk wijst ernaar. “Maar een schilderij heeft ook altijd een rustpunt nodig. Waar je even kan zijn zonder prikkels.
Het is een puzzel om dit goed te krijgen. Daarin zit voor mij een uitdaging.”

Waar ben je trots op?
“Ik ben er trots op dat ik na al die jaren de spirit kon blijven vinden in mezelf, om door te gaan. Want het is niet altijd aanwezig: je moet het zoeken. Het is niet altijd makkelijk geweest, maar ik ben doorgegaan, ook uit nieuwsgierigheid.”

Wat heeft je geholpen om het vol te houden?
“Ik houd trouwens weekboeken bij. Daarin schrijf ik mijn vorderingen en ervaringen op. Ik kan dat iedereen aanraden. Het geeft houvast.”

Wat is houvast?
“Het is het vastleggen van je proces. In de kunst is het soms niet tastbaar of je op de goede weg zit.
En dan helpt het mij enorm om te tekenen en te plakken wat ik heb gedaan of wil doen, artistiek gezien.
Het is geen dagboek. Marijk slaat een van de vele weekboeken open. “Kijk, hier staat bijvoorbeeld: bespreking gehad met een galerie, met die en die getelefoneerd en een studie gedaan naar ….”
Mijn persoonlijke noten schrijf ik trouwens in een ander dagboekje. Maar ik kan dit echt iedereen aanraden. Het leuke is ook: je kan echt alles terugvinden! Zo raak je niets kwijt.”

Hoe kan je zien dat een werk van jouw hand is?
“Ik denk door de algemene presentatie. Ik span me in om het geheel af te maken. Het liefst met een 3d-dimensie. Ik volsta niet met het schilderij. Ik kijk ook naar hoe het aan de muur komt te hangen. Bijvoorbeeld deze makreel – gemaakt in een vissenserie. De vis komt als het ware naar voren door de blauwe rand van de lijst. Daar haal ik echt plezier uit. Wist je trouwens dat iedere makreel een unieke tekening heeft op zijn velletje?”

Dus je kan jouw kunstwerken niet in een ander lijstje stoppen?
“Nee, want dat is onderdeel van het werk. Dan ruïneer je eigenlijk mijn hele werk”, zegt ze lachend.

Marijk, je gaf jarenlang les aan groepen, in dit atelier. Wat vond je daar mooi aan?
“De Werkplaats noemde ik dat; ik begeleidde de cursisten hier. Het spreken over wat je maakt is heel bijzonder. Cursisten zeggen wel eens, het is niks geworden. Maar weet je wat het aardige is? Het is nooit niets. Er zit altijd wel iets in. Je moet het alleen willen of kunnen zien. Mensen zeggen wel eens tegen mij: Marijk, jij bent ook zo positief. Dat vind ik best mooi om te horen. Zeker als ze dan zelf ook positiever er tegenaan kijken. Want het gaat om het plezier, en om het ontdekken.”

Wat is de mooiste plek in de natuur waar je naartoe kan gaan in Nederland?
“Iets wat grenst aan een bosrand, waar je lekker doorheen kan wandelen. Eigenlijk is dat waar we gaan wonen, in ons huis in Groningen! Ja, we gaan weg uit Leiden.” Tweeëntwintig jaar woonde Marijk in het herenhuis aan een Leidse gracht. “We hebben het hier heel goed gehad. Er is van alles te doen, maar het is nu het moment om wat anders te doen. Je kan op onze leeftijd nog iets nieuws opbouwen”, zegt Marijk stralend en met een lichte ernst. “Het is geen afscheid hoor. Ik kom geregeld in de Randstad”, zegt Marijk. “En publiceer mijn interview maar in het najaar, na de drukte. Dan vergeten jullie mij ook niet”, zegt ze lachend. Goed plan!

Wat wens je de lezer van het interview toe?
“Ik wens iedereen dat die zich kan blijven verwonderen door al het moois wat er is. Dat. Geniet!”

Aan het einde van het interview staat Marijk in de deurpost van het weelderige woonvertrek aan een Leidse gracht. Het bordje “te koop” hangt er verwachtingsvol naast.

Nu, een paar maanden later zijn Marijk en haar man verhuisd naar Groningen – want er gaat immers niets boven. Het gaat allemaal goed en ze heeft haar eerste bezoekjes aan ons en de Randstad er alweer op zitten. Want ze kan ons niet missen. En weet je wat: Marijk wij jou ook niet! We bent een fantastische kunstenares en we blijven van jou en je monumentale kunstwerken genieten!

Marijk Gerritsma laat in de Kunstuitleen Voorburg Leeg Landschap zien: olieverfschilderijen die geïnspireerd zijn op haar nieuwe woon- en werkomgeving.
Marijk woont en werkt in Jipsinghuizen. www.marijkgerritsma.nl

Tekst & foto’s: Anne Schaap